Na terenie całego naszego kraju występuje ogromna ilość kleszczy. Często nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak jest ich dużo i jak bardzo mogą nam one zagrażać. Jednak świadomość ta mogłaby uchronić wielu z nas przed poważnymi dolegliwościami i chorobami, które przenoszą kleszcze. Dlaczego musimy się przed nimi chronić?
Choć największa aktywność tych pajęczaków odbywa się w maju i czerwcu, to najwięcej groźnych dla ludzi chorób przenoszą nimfy kleszcza, które żerują nieco wcześniej. W najmłodszych stadiach rozwoju kleszcze są bardzo małe i prawie przezroczyste. Wiele osób nawet nie zauważa wówczas, że w ich ciele tkwi wbity mały, aczkolwiek bardzo niebezpieczny pajęczak. To własnie dlatego tak wiele osób chorujących na boreliozę nie potrafi nawet wskazać, kiedy miało wbitego kleszcza. Zdarza się także, że rumień wędrujący, będący dla wielu osób oznaką rozwijającej się choroby od kleszczowej w ogóle nie występuje po wbiciu się młodego osobnika.
Cykl rozwojowy kleszcza
Cały cykl rozwojowy tego pajęczaka trwa około 2-3 lata. Zwykle w okresie wiosny i lata wykluwają się młode osobniki jako larwy. W okresie od lata do jesieni przeistaczają się w nimfy. W tych dwóch stadiach kleszcze żywią się najczęściej małymi gryzoniami, sporadycznie również ludźmi. To właśnie w tym etapie najczęściej kleszcz zaraża się boreliozą od gryzoni, którą później przekazuje również innym swoim żywicielom. Kleszcz w postaci nimfy pozostaje przez blisko rok. Jako tak niewielki pajęczak bywa niezauważony, gdy wbije się w ciało człowieka. Zanim wejdzie w ostatnią fazę swojego rozwoju, dorosłość, zdąży już żerować na kilku różnych żywicielach, zwiększyć swoją masę i rozmiary nawet do 100 razy i przenieść choroby na kolejnych żywicieli.
Dlaczego kleszcze są tak niebezpieczne?
Szacuje się, że kleszcze mogą przenosić ponad 20 różnych chorób. Wiele z nich może okazać się bardzo niebezpiecznymi dla życia i zdrowia człowieka, ale również innych zwierząt. Przykładem może być borelioza. Szacuje się, że blisko połowa tych pajęczaków może przenosić krętki borelii, które wywołują tę bardzo groźną chorobę. Jest to bardzo wysoka liczba, biorąc pod uwagę fakt, że niemal każdy z nas, czy jest tego świadomy czy też nie, choć raz w życiu miał wbitego w ciało kleszcza na którymś z etapów jego rozwoju. Na szczęście, chronić może nas również szybkie rozpoznanie faktu, że kleszcz wbił się w nasze ciało. Jeśli uda się go usunąć przed upływem 24 godzin, być może nie zdąży dojść do zarażenia. Jednak wykrycie kleszcza nie jest łatwe, a jego budowa i szczególne umiejętności również nam tego nie ułatwiają. Kiedy kleszcze zbija się w ciało, wydziela do naszego organizmu ślinę. W niej zawarte są substancje znieczulające, przez które niemal zupełnie nie odczuwamy tego, że jakiś intruz wbił się w skórę. Dodatkowo, susceptancje zawarte w ślinie kleszcza działają tak, by zapobiegać krzepnięciu krwi, by mógł on spokojnie się żywić, a także upośledzają układ immunologiczny. Dzięki temu nasz organizm nie broni się przed tym intruzem i pozwala mu w spokoju żerować na nas. Tak oto kleszcz może pozostawać w naszym ciele niezauważony, nawet przez wiele dni.
Jak możemy chronić się przed atakiem kleszczy?
Zawsze, gdy wybieramy się na spacer do lasu lub na łąki powinniśmy ubrać długie, przylegające spodnie, bluzkę z długim rękawem, również obcisłą, a także dobrze zakryte obuwie. W ten sposób nie pozwolimy, by pajęczak dostał się pod ubranie i wbił z nasze ciało. Zaraz po powrocie z lasu, łąki czy parku powinniśmy wytrzepać ubrania, obejrzeć całe ciało i pozbyć się kleszczy, które mogliśmy przynieść ze sobą. Jeśli tego nie zrobimy, damy im czas by wbiły się w ciało i pozostały niezauważone, przenosząc choroby. Pamiętajmy także o stosowaniu środków odstraszających kleszcze. Nawet, jeśli mieszkamy w mieście, kleszcze mogą czyhać na trawnikach, w parkach czy niskiej roślinności w centrach miast. Zawsze warto zabezpieczać się przed ich atakami. Bardzo skutecznym sposobem na ochronę przed kleszczami są środki odstraszające te pajęczaki. Nie musimy wybierać silnie działających środków chemicznych. Kleszcze z pewnością nie lubią zapachu niektórych ziół i roślin, których chętnie unikają. Jeśli wiec zastosujemy je w ochronie przeciwko kleszczom, nie będziemy atrakcyjnymi żywicielami dla pajęczaków i będą nas one unikały. Do takich substancji należy między innymi lawenda, mięta czy niektóre olejki eteryczne. Wystarczy rozcieńczyć je w wodzie i spryskać swoje ubrania ich roztworem przed wyjściem z domu, a z pewnością uda się odstraszyć nie tylko kleszcze, ale również komary, muchy, czy inne owady.
Gdzie najchętniej wbijają się w nasze ciało kleszcze?
Po powrocie ze spaceru powinniśmy pooglądać się zwłaszcza w tych częściach ciała, gdzie jest najdelikatniejsza skóra, dobrze unaczyniona, a kleszcze mają tam łatwy dostęp bądź mogą czuć się bezpieczne. Są to więc najczęściej zgięcia łokci i kolan, a także w pachwinach oraz pod pachami. To bardzo ciepłe rejony ciała, które chętnie wybierają na żer te pajęczaki. Równie często możemy je spotkać na szyi oraz w okolicach pępka. Jeśli spacerowaliśmy po niskich trawach, koniecznie obejrzyjmy okolice ścięgna Achillesa. Jeżeli natomiast wybraliśmy się do lasu bez nakrycia głowy, koniecznie sprawdźmy za uszami oraz na linii włosów. Po znalezieniu kleszcza należy go szybko i prawidłowo usunąć.
Grasująca borelioza
Choroba ta jest najczęściej spotykaną, którą przenoszą kleszcze. Z roku na rok liczba zachorowań rośnie. Wynika to po części z tego, że coraz więcej wiemy na temat tej choroby i coraz łatwiej jest ją zdiagnozować. Z drugiej zaś strony, ludzie coraz mniej dbają o swoje zdrowie, często wychodzą do lasu czy na łąkę bez ochrony, nie stosują zabezpieczeń przed kleszczami dla swoich zwierząt, a także nie zwalczają szkodników. Niektóre badania pokazały bowiem, że najczęściej boreliozą kleszcze zarażają się od myszy i szczurów, których niestety w naszych miastach nie brakuje.
